"พัฒนา" เป็นความสนุก หรือ ความรู้สึกฝืน ?

ใครอยากพัฒนาตนเองบ้าง ยกมือขึ้น ?

เชื่อว่า หลายคนพร้อมยกมือ ด้วยเหตุผลว่า
การพัฒนาคือการยกระดับศักยภาพของตนเองที่มีอยู่
เป็นอยู่ ในปัจจุบันนั้น ให้ดีกว่าเดิมที่เป็น

เราลองมาตกผลึกกันก่อนว่าคำว่า พัฒนา หมายความว่าอะไร
และคนเรามักติดกับดักกับคำนี้เพราะอะไรกัน?

'พัฒนา' คือ การทำให้ดีขึ้น

'การทำให้ดีขึ้น' คือ การทำให้ต่างไปจากเดิม

'การทำให้ต่างไปจากเดิม' คือ การฝึก

'การฝึก' คือ การเริ่มทำสิ่งที่ยังไม่คุ้นชิน ไม่เคยทำมาก่อน

'การเริ่มทำสิ่งที่ยังไม่คุ้นชิน ไม่เคยทำมาก่อน' สร้างให้เกิดประสบการณ์ 2 แบบ คือ

1. สนุกกับการได้ทำ ได้เรียนรู้ ได้คิด ได้ทดลองในสิ่งใหม่ ๆ

พอได้ทำจึงอยากทำต่อ อยากทดลองต่อ อยากท้าทายตนเอง เกิดความรู้สึกเพลินและไหลลื่นไปกับสิ่งที่ได้ทำอย่างสนุกสนาน เหมือนได้เปิดโลกใหม่

2. รู้สึกฝืน รู้สึกยาก รู้สึกไม่เป็นตัวของตัวเอง

อึดอัดที่ต้องเรียนรู้ ต้องคิด ต้องทำ เริ่มเกิดความคิดสื่อสารกับตนเองในสมองว่า...

ไม่เห็นจะทำได้กับคนอื่นเขาเลย

ทำอย่างไรก็ทำไม่ได้

ทำไมมันถึงยากอย่างนี้

ไม่อยากทำแล้ว ทำไม่ได้ ไม่ใช่ทาง

ทำไปก็ไม่สนุก นี่มันไม่ใช่ตัวฉัน

ขี้เกียจทำแล้ว ไม่ไหว เลิกดีกว่า ฯลฯ

--------------------------------------------------

คำว่า สนุก จึงทำให้คนในกลุ่มที่ 1 เกิดการเปลี่ยนแปลงตนเองอย่างชัดเจน
เพราะขณะที่ได้ฝึกทำสิ่งใหม่ ๆ นั้น เขาแทบไม่รู้สึกว่านั่นคือการฝึก แต่กลับรู้สึกว่า ท้าทายดี เพลินดี อยากทำอีก

การพัฒนาจึงเป็นสิ่งที่ง่าย ไม่ยุ่งยาก
เพราะ อยากรู้ อยากเห็น อยากลอง อยากทำ อยากฝึก

คำว่า ฝืน จึงทำให้คนในกลุ่มที่สอง เกิดคำถามกับตนเองว่า จะไปต่อหรือพอแค่นี้ จนถอดใจ เลิกล้มไปกลางคัน ทำเพียงครึ่ง ๆ กลาง ๆ ด้วยคำพูดว่า.. ลองแล้ว แต่ทำไม่ได้ ไม่เอาละ หรืออาจเนียน ๆ ไป กลับไปอยู่ที่ Comfort Zone พื้นที่เดิม ๆ ที่เคยอยู่น่าจะดีกว่า สบายกว่า รู้สึกเป็นตัวเองมากกว่า

การพัฒนาจึงเป็น เรื่องใหญ่ เรื่องลำบาก เรื่องยุ่งยาก ของคนกลุ่มนี้

การเตือนสติตนเองไม่ให้หลงทาง หลงประเด็น เผลอพาตนเองกับไปยัง Comfort Zone

เราจึงต้องฝึกตั้งคำถาม 3 ข้อนี้กับตนเอง
เมื่อต้องการพัฒนาตนเองในเรื่องหนึ่งเรื่องใด
โดยหมั่นตั้งคำถามกับตนเอง 3 ข้อ ต่อไปนี้อยู่เป็นระยะว่า...

ฉันต้องการพัฒนาตนเองในเรื่องใด?

ทำไมฉันต้องพัฒนาตนเองในเรื่องนี้?

การพัฒนานี้ จะช่วยให้ฉันดีขึ้น/ต่างจากที่เป็นอยู่ในวันนี้ ในเรื่องใด อย่างไรบ้าง?

เพราะ..ไม่ใช่ทุกเป้าหมายของการพัฒนาตนเองจะมีความสนุก
สิ่งที่เราต้องการทำให้ตนเองดีขึ้น พัฒนาขึ้นในหลายเรื่อง ต้อง ฝึกฝืน ตนเอง ฝึกฝืนแล้วฝึกฝืนอีก
ฝึกจนกระทั่งรู้สึกว่าสิ่งที่ ฝืนฝึก มานั้นเริ่มทำได้อย่างคล่องตัว เริ่มทำได้มากขึ้น และดีขึ้นกว่าแต่ก่อน

ความท้าทายของการพัฒนาตนเองแบบ ฝืน จึงเหมือนกับคนที่พยายาม กินผัก ทั้งที่ไม่ชอบ
แม้มันเฝื่อน มันฝืน มันไม่อร่อย แต่เรารู้ดีว่าอาหารสุขภาพจะทำให้สุขภาพดีขึ้น

เมื่อใดที่เริ่มรู้สึกอัดอัด ไม่เป็นตัวของตัวเอง ในขณะที่ฝืนทำ
จงสื่อสารบอกตัวเองว่า เรามาถูกทางแล้ว
เพราะสิ่งที่กำลังฝืนอยู่นี้ จะพาเรายังไปสิ่งที่ดีกว่าวันนี้
หรืออย่างน้อยจะไม่ทำให้เราแย่ไปกว่าเดิม

ฝืนทำบ่อย ๆ เราเรียกว่า ฝึก และเมื่อฝึกบ่อย ๆ ก็จะเกิดการ พัฒนา

คล้ายกับเด็กนักเรียนที่ได้โจทย์การบ้านมาฝึกฝน
ซึ่งย่อมมีบางเนื้อหาที่เด็กชอบ สนุกกับการทำ
และบางเนื้อหาไม่ชอบ ต้องฝืนที่จะทำให้เสร็จเพื่อส่งครู
เพื่อจะได้มีความรู้เพิ่มในวันที่สอบเลื่อนชั้นได้

พัฒนา อาจเป็นได้ทั้งความสนุก สุข เพลิดเพลิน
และความฝืน อึดอัด ไม่สบายตัว ไม่เป็นตัวเอง

มองที่เป้าหมายให้ชัด
เพราะรู้ว่าถ้าได้ลองทำบ่อย ๆ หรือฝืนทำอยู่เรื่อย
เท่ากับเป็นการฝึกฝน
ฝึกฝนไปเรื่อย ๆ ทำซ้ำบ่อย ๆ
จะเกิดเป็นการพัฒนา..ไปตามเป้าหมายที่ต้องการ


---
 Author

ผศ.ดร.จิตรา ดุษฏีเมธา
อาจารย์มหาวิทยาลัย
นักจิตวิทยา
Senior Action Learning Coach
TPS Master Facilitator

  Artwork: Jutha.J