จะรับมืออย่างไรเมื่อถูกปั่นหัว

หากใครเป็นเหยื่อของการถูกปั่นหัว (#Gaslighting) อยู่ จนเกิดความสงสัยในการรับรู้เกี่ยวกับตนเอง สงสัยตนเอง ไม่รู้อะไรจริงไม่จริง แต่รู้สึกว่า ตนเองถูกบั่นทอนจนรู้สึกไร้คุณค่า เกิดความวิตกกังวล จนรู้สึกว่า สุขภาพจิตเริ่มแย่ลงในทุกวัน วิธีต่อไปนี้ สามารถนำไปใช้เพื่อรับมือ และฟื้นสุขภาพจิตของตนเองให้คืนกลับมาโดยไว

1. ยอมรับและสำรวจสภาวะใจตนเอง : สิ่งที่พึงกระทำเป็นอย่างแรก คือ การยอมรับก่อนว่า ณ ขณะนี้ ตัวฉันเกิดความรู้สึกบอบช้ำ และสภาพจิตใจย่ำแย่ลง การเริ่มต้นด้วยการยอมรับตนเอง จะช่วยทำให้เกิดความรู้สึกอยากแก้ไข และกลับมาดูแลใจของตนเอง เนื่องจาก ในหลายราย ผู้ที่ตกเป็นเหยื่อของการถูกปั่นหัว ไม่รู้ตัวว่า ตนเองตกเป็นเหยื่ออยู่ ซ้ำร้ายกว่านั้น อาจปกป้อง คนที่ปั่นหัวด้วย ว่าเป็นคนดี และหวังดีกับตนเอง คอยเตือน คอยบอกว่า ทำอะไรไม่ดีบ้าง

2. หาคนคุยด้วย เพื่อขอความช่วยเหลือ : การเลือกที่จะเก็บคำพูดไว้ในความรู้สึก และความคิดของตนเอง ยิ่งบั่นทอน เนื่องจากเกิดความสับสนในการรับรู้ว่า สิ่งใดคือ สิ่งจริงหรือสิ่งไม่จริง และในบางรายของผู้ถูกปั่นหัวรู้สึกอาย ไม่กล้าเล่าเรื่องให้คนอื่นฟัง ได้แต่สงสัยตนเอง ตั้งคำถามกับตนเองว่า ฉันเป็นคนผิดหรือ ฉันคงไม่ได้ความ ไม่ได้เรื่องจริงๆ จึงยอมรับสภาพและทนทุกข์เพียงลำพัง การได้เล่า ระบาย หรือ ขอความเห็น ความช่วยเหลือ จากคนที่ไว้ใจ เช่น เพื่อน คนในครอบครัว จะช่วยเปิดมุมมองทางความคิด ช่วยให้กำลังใจ หรือช่วยหาหลักฐาน เป็นพยานเพื่อพิสูจน์ความจริงได้ โดยบุคคลที่เข้าไปคุยด้วย ควรเป็นบุคคลที่ไว้ใจ และเลือกเอง ไม่ใช่บุคคลที่ผู้ปั่นหัวเลือกมาให้พูดคุยด้วย เพราะอาจมีการจัดฉาก หรือ เพิ่มการบิดเบือน

3. บันทึกเหตุการณ์ : เก็บหลักฐานในแต่ละครั้งที่โดนคุกคามหรือรู้สึกว่าจิตใจเริ่มถูกกัดกร่อนอีกแล้ว เพื่อใช้ตรวจสอบว่า สิ่งใดที่เป็นจริงหรือสิ่งใดที่ถูกอุปโลกน์บิดเบือนขึ้น โดย ใช้การจดบันทึกคำพูด จดเรื่องที่ผู้ปั่นหัวพูดใส่ตนเองทางลบ หรือบันทึกหน้าจอที่พูดคุยในโซเชียลมีเดียไว้ เพื่อใช้ทบทวนหรือเป็นข้อมูล เพื่อพิสูจน์ความเป็นจริง กับการบิดเบือน หรือ อาจพูดคุย ตั้งคำถามกับบุคคลอื่น โดยให้เขาเล่าสถานการณ์ให้ฟัง เพื่อเป็นการตรวจสอบความเป็นจริงจากคนรอบข้างที่เชื่อถือได้ด้วย

4. แยกตัวออกห่าง : การหาทางเลี่ยงที่จะเจอหรือเผชิญ จะช่วยทำให้ลดความถี่ของการรับข้อมูล มีเวลาเยียวยารักษาใจตนเอง ให้เกิดความหนักแน่นทางอารมณ์ เมื่อวันใดที่ต้องเผชิญกับผู้ปั่นหัว แบบเลี่ยงไม่ได้ จะได้พร้อมรับมือด้วยความนิ่ง ไม่ตระหนก หรือ สามารถตอบโต้กลับได้ เพื่อผู้ปั่นหัว จะได้ไม่กล้ารุกหรือคุกคามได้อย่างตามใจชอบดังที่ผ่านมา หากสามารถนำบุคคลอื่น มาอยู่ในสถานการณ์ที่ต้องเจอกับผู้ปั่นหัวได้ จะช่วยทำให้ผู้ปั่นหัว ไม่กล้าพูดสิ่งที่บิดเบือน และบุคคลที่สามที่อยู่ด้วย อาจจะช่วยรับมือ ตอบกลับ รวมถึงช่วยตรวจสอบด้วยว่า สิ่งที่ผู้ปั่นหัวพูดมานั้น จริง คลุมเครือ หรือไม่ตรงกับความเป็นจริงอย่างไร

5. ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ : ถ้าสภาวะจิตใจย่ำแย่ ไม่สามารถประคองใจตนเองให้ดีขึ้นได้ด้วยตนเอง รู้สึกว่าตนเองเกิดความผิดปกติหรือมีปัญหาทางสุขภาพจิตขึ้นแล้วนั้น อาจต้องนัดพบผู้เชี่ยวชาญ เช่นจิตแพทย์ นักจิตวิทยา เพื่อช่วยบำบัด ฟื้นฟูสภาวะทางจิตใจให้ฟื้นคืนกลับ และสร้างให้เกิดความแข็งแรงมากขึ้น เพราะการถูกบั่นทอน ด้วยการบิดเบือนความจริง การด้อยค่า ที่กัดกร่อน ซึมลึกไปเรื่อย ส่งผลกระทบต่อวิธีคิด อารมณ์ พฤติกรรม และบุคคลิกภาพที่เปลี่ยนไปได้ จึงต้องให้ผู้เชี่ยวชาญช่วยนำศักยภาพและความมั่นใจในตนเองคืนกลับมาให้เร็ว เพื่อสุขภาพจิตที่ดี จะได้กลับมาใช้ชีวิตแบบปกติได้

ระวังอย่าให้ใครมาปั่นหัว หรือ บั่นทอนเราได้โดยง่าย และระวัง ตนเอง ที่จะไปปั่นหัวคนอื่น แผลจากการถูกปั่นหัว เป็นแผลใจที่ไม่ปรากฏชัดเท่าแผลกาย ที่เห็นในทันที เมื่อถูกกระทำ จึงควรฝึกตนเองให้เข็มแข็งและมีความแข็งแรงทางใจ เพื่อจะได้กล้าพอที่จะออกจากสภาพแวดล้อม และคนที่คอยปั่นหัวเหล่านี้ได้

Author
ผศ.ดร.จิตรา ดุษฏีเมธา
อาจารย์มหาวิทยาลัย
นักจิตวิทยา
Senior Action Learning Coach
TPS Master Facilitator

Artwork 
ภัทรมน วงศ์สังข์

#teampsychologicalsafety
#highperformingteam
#theartofchange
#wetreasuresustainablegrowththroughpeople
#MentalHealth #ความรุนแรงทางจิตใจ #การเอาชนะGaslighting #สร้างความเข้มแข็งทางจิตใจ #GaslightingRecovery #EmotionalHealing #MentalResilience